Return to Hyrje - Shqip
Nė debatin pėr fillesat krishterimi, trajtohet sikur ėshtė kundėr shkencės. Mirėpo, nuk ka qenė pėrherė kėshtu. Gjithmonė ka patur njė tension midis besimit dhe mosbesimit dhe, tani qė neodarvinizmi e trajton Ēarlz Darvinin si Mesi, ky tension ka shpėrthyer nė formė "lufte". Mjafton tė dėgjosh komentet e ateistėve dhe akademikėve mė nė zė, si profesorėt Stiv Xhouns [Steve Jones] dhe Riēard Dokins [Richard Dawkins] - pėr tė pėrmendur vetėm dy tė tillė-pėr tė kuptuar vlerėsimin e tyre tė jashtėzakonshėm pėr natyralizmin dhe mungesėn e plotė tė respektit tė tyre pėr gjithēka qė ėshtė biblike. Dhe nuk janė tė vetmit. Statuja e mermertė e Darvinit tani ka zėvendėsuar atė tė Sėr Riēard Ouenit [Richard Owen] (themeluesi i Muzeut tė Historisė Natyrore tė Londrės) nė kryeshkallėn e Sallės Qendrore tė tij, pėr shkak se heroi i tyre tani konsiderohet si ai qė e ka ēliruar shkencėn nga "tirania' dhe e ashtuquajtura padije e Shkrimeve tė Shenjta dhe kishės sė krishterė. Sigurisht, fakti se ēarlz Darvini sot vlerėsohet si shpėtimtari i shkencės dhe i urti i modernitetit ėshtė diēka absurde por, kur dėgjon dishepujt e tij, tė duket sikur evolucioni ishte i panjohur dhe i padėgjuar pėrpara se tė shtypej libri Mbi Origjinėn e Specieve dhe se Darvini i mori idetė nga qielli (nėse besojnė tek qielli) si ndonjė profet i madh i kohėve tė lashta. Nėse kanė tė drejtė, kjo do ta bėnte Ēarlz Darvinin mė tė madh se Jezu Krishti, themeluesi dhe profeti i krishterimit, i cili e pranonte haptazi rrėfimin e Zanafillės pėr krijimin si tė vėrtetė.
Ky libėr e pranon me gėzim dobinė e shkencės empirike nė gjithė disiplinat shkencore, por hedh poshtė atė pėrqasje tė shkencės qė ėshtė mė tepėr e bazuar nė "besim", sesa nė fakte, duke pėrdorur metodat shkencore pėr rezultatet e saj; siē ka thėnė njė autor: "Ėshtė themeltare qė tė kuptojmė se shkenca nuk mund tė provojė sesi filloi universi. Vėzhgimi njerėzor, si drejtpėrdrejt me anė tė shqisave, ashtu dhe nė mėnyrė tė tėrthortė pėrmes instrumenteve shkencore, ėshtė themeli dhe kushti paraprak pėr vėrtetimin e provės shkencore."1 Pėr kėtė arsye, ungjillorėt kreacionistė e trajtojnė hipotezėn evolucioniste si diēka qė nuk ka asnjė bazė tė vėrtetueshme shkencore. Kreacionistėt dhe evolucionistėt kanė tė njėjtat fakte, dhe asnjėri prej tyre s'mund tė kthehet dhe tė pėrsėrisė nė mėnyrė shkencore, nė laborator, origjinėn e universit. Ata vetėm sa mund tė shqyrtojnė faktet dhe tė mbėshteten te botėkuptimi i tyre pėr tė arritur nė pėrfundime. Tė dyja pikėpamjet duhet tė pranohen me anė tė besimit. Ne e pranojmė se pikėpamjet e shprehura nė kėtė libėrth janė tė bazuara nė bindjen se 66 librat qė pėrbėjnė Biblėn, tė cilėt janė dhėnė me zbulesė hyjnore dhe i janė transmetuar kishės, janė pa gabime (2 Tim. 3:16).
Natyralistėt evolucionistė, si David Atenbrė (David Attenborough), janė pėrpjekur tė na bindin se kafshėt dhe bimėt, tė vogla dhe tė mėdha - tė evoluara, apo tė krijuara - kanė aftėsinė tė ndryshojnė vetveten pėr t'u bėrė mbijetues. Speciet ndryshojnė vėrtet, por ėshtė e pamundur nga ana biologjike qė "llojet" e krijuara nga Perėndia tė ndryshojnė dhe tė bėhen specie tė tjera, pėr shkak se nuk ėshtė i pranishėm informacioni gjenetik pėr tė arritur kėtė gjė. Pol Garner (Paul Garner) ka thėnė: "Darvini ndreqi njė keqkuptim tė pėrhapur gjerėsisht. Speciet ndryshojnė vėrtet. Qė nga koha e Darvinit, kėtė e kanė konfirmuar shumė vrojtime ... [dhe) pėrkundėr urtėsisė sė pranuar nė kohėn e Darvinit, Bibla nuk mėson askund se speciet janė tė ngulėta dhe tė pandryshueshme (madje, ajo as nuk e pėrdor fjalėn specie). Pėrkundrazi, libri i Zanafillės flet pėr "llojet" (Zan. 1:11,21,21) dhe lė tė kuptosh se gjallesat kanė historinė e tyre dinamike. Ndonėse Darvini kishte tė drejtė kur argumentonte se speciet ndryshojnė, ai e kaloi cakun. Duhet t'i ishte kthyer Shkrimit dhe tė shihte se ēfarė thotė vėrtet ai."2 Evolucionistėt s'arrijnė tė kuptojnė se kjo aftėsi pėr mbijetesė dhe ndryshim brenda llojeve ishte qė nė fillim nė planin e Perėndisė, nė mėnyrė qė jeta tė mund tė pėrballonte kushtet e vėshtira qė do tė vinin si pasojė e Rėnies nė kopshtin e Edenit. Besimi se toka dhe universi kanė njė moshė disa mijėravjeēare nuk ėshtė nė modė sot por, si tė krishterė ungjillorė, kemi pėrkushtimin t'i besojmė Biblės qė nga vargu i parė i Zanafillės, kapitulli njė. E dimė se shumė vetė nė kishat institucionale po dorėzohen para ndikimit tė natyralizmit dhe neodarvinizmit. Kjo pėrfshin dhe kishėn katolike e cila ėshtė dorėzuar para pikėpamjes se hipoteza evolucionare teiste ėshtė e pranueshme. Selia katolike duhet tė ishte treguar mė e menēur, por duket se ka pėrsėritur gabimet e sė shkuarės dhe po vazhdon tė vendosė traditėn dhe dogmėn katolike pėrpara Shkrimeve tė shenjta dhe tė pagabueshme. Kreacionistėt besojnė se Perėndia krijoi njė univers tė pjekur ex nihilo (nga hiēi). Kultura e mėsimit tė evolucionit nė shkollė si fakt ka bėrė qė kishės t'i vidhen fėmijėt me anė tė mosbesimit; ky ėshtė njė realitet qė fillon qė nė moshėn e hershme 10-vjeēare. Duke patur parasysh kėtė gjė, dhe duke ditur se kultura kombėtare po ndryshon nėn ndikimin e ateizmit dhe sekularizmit, si dhe pėr shkak tė dėshtimit tė kishave qė ti mėsojnė dhe predikojnė ēdo brezi Fjalėn e Perėndisė si diēka tė vėrtetė, ne e shkruajmė kėtė libėr me lutjen se do tė kontribuojė nė ripėrtėritjen e besimit tė vėrtetė nė Mbretėrinė e Bashkuar dhe mė gjerė. Tė krishterėt duhet rė kuptojnė se "beteja jonė nuk ėshtė kundėr gjakut dhe mishit, por kundėr principatave, kundėr pushteteve ... kundėr frymėrave tė mbrapshta nė vendet qiellore" (Ef. 6:12). 1 B. G. Ranganathan, Origins [Fillesat] (Edinburg: Banner of Truth Trust, 1988), f. 2-3. 2 Paul Garner, tek revista Answers Magazine, vėl!. 4 Nr.1, Jan-Mars 2009.
Return to Hyrje - Shqip